Buitenwerkers hebben een twee tot drie keer hoger risico om huidkanker te ontwikkelen, wat ertoe heeft geleid dat niet-melanoom huidkanker in verschillende Europese landen als beroepsziekte wordt erkend. Ook in Nederland kan deze beroepsgebonden huidkanker bij het NCvB worden gemeld. Anne Keurentjes promoveerde donderdag 20 juni aan de Universiteit van Amsterdam op haar onderzoek naar ‘Early detection and prevention of occupational skin cancer’.

Het proefschrift behandelt verschillende aspecten van (beroepsmatige) blootstelling aan UV met als uiteindelijk doel het ontwikkelen van een preventieve maatregel gericht op het verminderen van beroepsmatige UV-blootstelling en het vroegtijdig opsporen van huidveranderingen.

Niet-melanoom huidkanker is de meest gediagnosticeerde kankersoort wereldwijd. De belangrijkste oorzaak is (overmatige) blootstelling aan ultraviolette (UV) straling van de zon. Beroepsmatige blootstelling aan UV levert een aanzienlijke bijdrage aan de levenslange UV-dosis.

Het proefschrift behandelt verschillende aspecten van (beroepsmatige) blootstelling aan UV met als uiteindelijk doel het ontwikkelen van een preventieve maatregel gericht op het verminderen van beroepsmatige UV-blootstelling en het vroegtijdig opsporen van huidveranderingen.

Blootstellingsstudies

De experimentele blootstellingsstudies waren gericht op het vinden van geschikte biomarkers van UV-blootstelling die gemeten worden in de hoornlaag van de huid (stratum corneum). Deze biomarkers werden vervolgens ingezet om het beschermingseffect van verschillende zonnebrandcrèmes te testen.

Om te onderzoeken of de vroege huidschade die nog niet met het oog zichtbaar is gedetecteerd kan worden is een studie uitgevoerd bij patiënten met actinische keratose. De studie heeft aangetoond dat de actinische schade kwantitatief bepaald kan worden door middel van microscopisch onderzoek van de hoornlaag verzameld met een plakband/tape. Deze niet invasieve methode zou ingezet kunnen worden voor de vroegtijdige opsporing van structurele veranderingen aan het huidoppervlak bij buitenwerkers.

Uit een epidemiologisch onderzoek uitgevoerd bij een Nederlandse bevolkingsgroep bleek dat het aantal gevallen van huidkanker niet hoger was voor buitenwerkers in vergelijking met niet-buitenwerkers. Het onderzoek toonde wel aan dat het aantal actinische keratosen, voorloper van plaveiselcelcarcinoom, onder buitenwerkers verhoogd was.

Uit een interventiestudie bleek dat ondanks het bewustzijn over de risico's van blootstelling aan UV het gebruik van zonnebrandcrème door de onderzochte groep van buitenwerkers laag was. Gezien het lage gebruik, moeten eventuele barrières en bevorderende factoren voor buitenwerkers om zonnebrandcrème te gebruiken verder worden onderzocht om erachter te komen wat er nodig is om de naleving van deze zonbeschermingsmaatregel te verbeteren. Naast zonnebrandcrèmegebruik zijn er andere preventieve maatregelen die een werknemer kan nemen, zoals het dragen van UV-werende kleding en hoofd- en nek bedekkende hoofddeksels. Daarnaast zouden werkgevers een proactieve rol kunnen spelen in preventieve maatregelen op organisatieniveau, zoals de mogelijkheid om te werken in de schaduw en binnen te pauzeren tijdens zon-piekuren.

De resultaten van de onderzoeken in dit proefschrift kunnen implicaties hebben voor de klinische praktijk van de bedrijfsarts. Bedrijfsartsen die het preventief medisch onderzoek uitvoeren zouden ook het risico op beroepsgerelateerde UV-blootstelling moeten inventariseren en afhankelijk daarvan adviseren. Daarnaast zou de detectie van vroege huidschade door middel van microscopisch onderzoek ingezet kunnen worden voor de vroege opsporing van structurele veranderingen aan het huidoppervlak bij buitenwerkers.

Proefschrift Anne Keurentjes “Early detection and prevention of occupational skin cancer”
Promotie 30 juni 2022
Promotoren: prof. dr. C.T.J. Hulshof en prof. dr. T. Rustemeyer
Copromotoren: dr. S. Kezic en dr. H.F. van der Molen