Een werknemer van een metaalbewerkingsbedrijf komt bij de bedrijfsarts met handeczeem. Heeft hij een beroepsziekte?

Collega B. is bedrijfsarts bij een kleine arbodienst. Zij heeft een metaalbewerkingsbedrijf als klant waar metalen onderdelen voor verschillende soorten machines worden gemaakt. In het verleden heeft zij al diverse werknemers gehad met contacteczeem op basis van een allergie voor metalen en/of bestandsdelen van metaalbewerkingsvloeistof (MBV). 
In het verleden heeft zij geprobeerd een specifiek handeczeem spreekuur op te zetten vanwege de vele risicofactoren op de werkvloer voor het ontwikkelen van handeczeem. De leidinggevende vond dit geen goed idee omdat hij niet wilde dat er zo de nadruk zou komen te liggen op deze risicofactoren. Zij kwamen overeen om het ‘open spreekuur’ hiervoor te gebruiken. De bedrijfsarts mocht wel voorlichting geven over handeczeem binnen het bedrijf en de werknemers uitnodigen om toch vooral ook met beginnend eczeem haar ‘open spreekuur’ te bezoeken.
Zo kwam meneer W. op haar spreekuur. De bedrijfsarts kende hem nog niet. Hij vertelde dat hij inmiddels een jaar in dienst was en daarvoor bij een vergelijkbaar bedrijf had gewerkt. Aldaar had hij handeczeem ontwikkeld en was door zijn huisarts naar een huidarts verwezen. De huidarts had allergologisch onderzoek gedaan met een prefab-reeks van de Europese standaardreeks allergenen. Hieruit waren een paar allergenen gekomen die vooral voor zijn thuissituatie van belang waren. Deze allergenen mijdt hij inmiddels ruim een jaar, maar zijn eczeem wordt niet beter…
De bedrijfsarts verwijst meneer W. naar een expertisecentrum voor werkgebonden huidaandoeningen in Amsterdam. Daar wordt uitgebreid allergologisch onderzoek gedaan met onder andere de metalenreeks, de metaalbewerkingsvloeistoffenreeks en verdunde samples van de gebruikte metaalbewerkingsvloeistoffen van de werkplek. Meneer W. blijkt allergisch voor enkele chemicaliën en een van de gebruikte metaalbewerkingsvloeistoffen. Stoffen waar men allergisch voor is getest, dienen vervolgens te worden gemeden. Meneer W. werkt bij een groot bedrijf waar voor de verschillende opdrachten verschillende metaalbewerkingsvloeistoffen worden gebruikt. Zodoende kan meneer W aan het werk bij machines waar de metaalbewerkingsvloeistof waarvoor hij allergisch is niet wordt gebruikt en lukt het ook om de chemicaliën waarvoor hij allergisch is getest te mijden. Daarnaast krijgt hij voorlichting hoe om te gaan met irritatieve stoffen en factoren, en beter gebruik te maken van beschermende handschoenen. 
Alvorens weer in eigen werk aan het werk te gaan, moet het eczeem wel zijn genezen. Meneer W. heeft enkele weken aangepast werk gedaan binnen het eigen bedrijf. Bij evaluatie gaat het beter met het handeczeem van meneer W. Af en toe heeft hij nog een opleving die hijzelf wijt aan het regelmatige contact met vloeistoffen/nat werk. Deze irritatieve factor blijft een aandachtspunt.

Is hier sprake van een beroepsziekte?

Zes stappenplan diagnostiek beroepsziekten

Stap 1 Diagnose
Er is sprake van handeczeem. 
Bij allergologisch onderzoek werden allergieën aangetoond voor stoffen op de werkplek en voor stoffen in de privé-situatie.

Stap 2 Relatie met werk
Eczeem verbeterde niet nadat allergenen in de thuissituatie waren aangepakt.
Bij uitgebreid allergologisch onderzoek zijn sensibilisaties/allergieën aangetoond voor stoffen op zijn werkplek.

Stap 3  Blootstelling
De stoffen op de werkplek waarvoor sensibilisaties/allergieën zijn aangetoond komen niet voor in de thuis/privé-situatie.

Stap 4 Andere verklaringen
Er zijn ook sensibilisaties/allergieën aangetoond voor stoffen in de thuis/privé-situatie. Echter als deze worden vermeden, heeft dit geen effect op het ziektebeeld.

Stap 5 Melden en informeren
Handeczeem met aangetoonde allergieën voor stoffen op de werkplek die gezien kunnen worden als oorzakelijk is te diagnosticeren als allergisch beroepscontacteczeem.
Deze vorm van eczeem dient te worden gemeld bij het NCvB, met code L239 (D611).
Als daarnaast irritatieve factoren, bijvoorbeeld water, een grote rol spelen kan de oorzaak worden gezien als zowel allergeen als irritatief. Dit kan worden gemeld met code L259 (D614)

Stap 6 Preventie
In deze casus:

• Voorlichting over ontstaan en preventie van (allergisch) handeczeem, zowel voor de patiënt als voor de collega’s;
• Behandeling eczeem o.l.v. huisarts of huidarts;
• Blootstelling aan allergene en irritatieve factoren aanpakken volgens de arbeidshygienische of STOP strategie;
• Handeczeemspreekuur en/of Open spreekuur met nadruk op handeczeem instellen. Dit was al georganiseerd.

Info:

Zes stappenplan
Beroepsziekten.nl | Nederlands Centrum voor Beroepsziekten

NCvB Registratierichtlijn Contacteczeem 
Contacteczeem | Beroepsziekten.nl

NVAB Richtlijn contacteczeem
Contacteczeem | NVAB (nvab-online.nl)

Arbeidshygienische of STOP strategie
STOP-strategie uitgelegd - TNO Stofvrij werken

Polikliniek Mens en Arbeid Amsterdam UMC
Polikliniek Mens en Arbeid | mensenarbeid.nl